دولت سیزدهم، ایران را به کارگاه مدرسه سازی تبدیل کرد
به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، متن گفتگوی رضامراد صحرایی با خبرنگار روزنامه ایران به شرح زیر است:
با توجه به تشدید آلودگی هوا در پایتخت و مجازی شدن آموزش چه تلاشی می شود دانش آموزان کمترین آسیب آموزشی را ببیند؟
آنچه که می‌تواند این مساله را حل کند، ابتدا اهتمام دولت‌ها به اجرای قانون هوای پاک و دیگری اصلاح رویکردشان در مواجهه با وقوع آلودگی است. خوشبختانه موضوع تعطیلی مدارس جایش را به غیرحضوری شدن مدارس داده است. ما از تابستان بخشنامه آموزش تلفیقی را با ۲ هدف ارائه کردیم:
هدف نخست که هدف دائمی بوده، این است که ساعات قابل توجهی از وقت بچه‌ها در فضای مجازی است ما از معلمان خواسته‌ایم برای دانش آموزان در شبکه شاد تکالیفی بگذارند و یا مواد کمک آموزشی قابل استفاده ای که می‌دهند، مقداری از آموزش غیرحضوری را با این تکالیف، بگذرانند.
عموما تعداد دانش آموزی که در شاد هستند غیر از ایام غیرحضوری بین ۷ تا ۷.۵ میلیون نفر به شکل روزانه است. این نشان می‌دهد استقبال دانش آموزان از شبکه آموزشی شاد و امکانات آن قابل اعتناست.
در این دوره ما بخشنامه آموزش‌های تلفیقی را با رویکردهای عملگرایانه و واقع بینانه تدوین و ابلاغ کردیم. طبق این بخشنامه دانش آموزان فقط دو ساعت در کلاس درس آنلاین حضور خواهند داشت. یعنی گروه متوسطه اول دو ساعت(۴ کلاس نیم ساعته)، متوسطه دوم و گروه ابتدایی هم دو ساعت کلاس آنلاین خواهند داشت. به گونه‌ای برنامه ریزی کردیم که دانش آموزان متوسطه در نوبت صبح و دانش آموزان ابتدایی در نوبت بعد از ظهر کلاس داشته باشند. به دو دلیل اینگونه برنامه ریزی شد، اول اینکه بیش از دو ساعت آموزش‌های غیرحضوری اثربخشی پایینی خواهد داشت، دلیل دوم این است که مادرانی که شاغل هستند وقت آزادتری برای آموزش در نوبت بعد ازظهر و کنار فرزندان خود دارند. اگر چه کلاس‌های درس به جای تعطيلی، غیرحضوری شد ما معتقدیم نباید این اتفاق بیافتد و رئیس جمهور هم دستور موکد دادند که باید آیین نامه به گونه‌ای تدوین شود که آموزش و پرورش نقش جدی در تصمیم‌گیری داشته باشد لیکن کلاس‌های غیرحضوری برقرار است و ارتباط دانش آموزان با کتاب، درس و مدرسه قطع نشده است. اثر تعطیلی کامل بسیار مخرب است ولی در حال حاضر دانش آموزان از فضای شاد استفاده می‌کنند. امروز به من گزارش داده شد که در چند روز و در شهرهایی که با آلودگی هوا مواجه بوده‌ایم، حدود ۱۲ میلیون دانش آموز از اپلیکیشن شاد استفاده کرده‌اند.
مساله‌ای که در کشور وجود دارد این است که موضوع بهره‌گیری هدفمند و هوشمند از فضای مجازی باید در دستور کار قرار بگیرد. نهادهای دیگر باید به کمک آموزش و پرورش بیایند. شبکه دانش آموزی شاد یکی از اپراتورها حمایت می‌کند و هیچ بودجه‌ای حتی یک ریال هم برای آن در نظر گرفته نشده و این اپراتور مسولیت پذیرانه این کار را دنبال می‌کند.
شاید به دلیل اینکه بودجه ای برای شاد در نظر گرفته نشده است، سرعت این برنامه و عملکرد آن پایین است؟
یک دلیل آن این است که حجم ترافیک بالاست، شاد الان ۳۲۰ ابرسرور دارند و مجبور شدند ۸۰ سرور دیگر را از جای دیگری سریعا بر این مدار اضافه کنند تا بتوانند خدمات را دانش آموزان بدهند. برای رفع کندی شاد اقداماتی انجام شد ضمن اینکه نسخه جدید شاد رونمایی شده و این برنامه به نسبت سال گذشته امکانات بهتری دارد. ترافیک شاد در هفته‌ای که هوا آلوده بوده روز هشتم آذر ۵۱۶ ترابایت، هفتم آذر ۵۴۹ ترابایت، شش آذر ۵۴۰ ترابایت بوده است. در برخی از روزها که ما مساله آلودگی هوا را نداشتیم مانند ۲۹ آبان ترافیک ۶۱۳ ترابایت و در ۳۰ آبان ۶۱۴ ترابایت بوده است.
همچنین در ۱۴ آذر بیش از ۱۱۰۰ ترابایت ترافیک مصرفی شاد تماما رایگان بوده و این جزیی ازتوسعه عدالت آموزشی است.
همچنین میزان کاربران شاد در بعضی از زمان‌هایی مانند ۲۳ آبان ده میلیون و ۳۰۴ هزار نفر بوده است. علاوه به طور همزمان در شبکه شاد یک میلیون و ۸۰۰ هزار به صورت همزمان برخط هستند .وقتی که این چند روز هوا آلوده شد تا میزان کاربران همزمان تا سه میلیون نفر هم رسید.
سال گذشته دانش آموزان ما بیش از سی روز آموزش غیرحضوری داشتند، امسال برای اینکه این اتفاق نیفتاد چه برنامه‌ای دارید؟
دستور صریح رئیس جمهور این است که فورا باید دستگاه‌ها برای اینکه آلاینده‌ها تعطیل شوند بسیج شوند. همچنین باید آیین نامه اصلاح شود، آیین نامه جهت دولت را نشان دهد. باید تعیین شود که کارخانه تعطیل شود یا مدرسه؟ این تصمیم دو نگاه دارد، یک نگاه آینده و یک نگاه هم اکنون را می‌بیند. آن نگاهی که آینده را ببینید می‌گوید که آینده این بچه‌ها مهم‌تر است این دولت نشان داده که مصالح کشور را به منافع خود دولت ترجیح نمی‌دهد و در مواقعی تصمیمات سختی گرفته است. گمان من این است که اگر آیین نامه‌ها اصلاح شود ما رویکردمان را از غیرحضوری کردن مدرسه‌ها به سمت کاهش فعالیت برخی از کارخانجاتی می‌بریم که موجب آلودگی هوا شده‌اند.
معلمان جدیدی که به آموزش و پرورش تزریق شدند چقدر دوره‌های صلاحیت‌های حرفه‌ای و تخصصی را گذراندند زیرا این نگرانی از سوی والدین وجود داشته که معلمان جدید آیا مهارت مدیریت کلاس‌های درس را دارند یا خیر؟
امسال تاریخی‌ترین سال استخدام آموزش و پرورش بود و قریب به هفتاد هزار معلم جدید وارد آموزش و پرورش شده‌اند. تعداد حدود ۲۵ هزار نفر از این معلمان فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی بوده‌اند. این سوال را اگر شما سال گذشته از من می‌پرسیدید من تایید می‌کردم اما امسال اینکه معلمان حرفه‌ای نبوده‌اند را تایید نمی‌کنم زیرا در آزمون ابتدایی ۵۳۵ هزار نفر شرکت کردند و پذیرش آنها ۲۸ هزار نفر بوده و تعداد ۲۷ هزار نفر محقق شد. پیدا کردن این ۲۷ هزار نفر تابع فرایندی بود که برای نخستین بار در تاریخ کشور از طریق کانون‌های ارزیابی صلاحیت‌های حرفه‌ای اتفاق افتاد. یکی از دلایلی که در اعلام نتایج تاخیر داشتیم این بود که برای ارزیابی داوطلب معلمی را به جای اینکه سه نفر بنشینند ظرف ۱۵ دقیقه انتخاب کنند در هشت ساعت انتخاب می‌شدند و به طور همزمان در کشور حدود ۷۲۰ کانون ارزیابی فعالیت می‌کردند. متخصصین صلاحیت سنجی حرفه‌ای معتقدند این کار در ایران نه، بلکه در جهان بی‌سابقه است. من گزیده‌ای از نتایج را به شما عرض می‌کنم و به مردم شریف ایران اطمینان می‌دهم که ما این اعتقاد را داریم که دادن معلم خوب به فرزندان شما تکلیف و حقی بر دولت است.
معلمانی که در سال ۱۴۰۲ انتخاب شدند از بهترین معلمان ما خواهند شد
قریب به ۵۵۰۰ نفر از بهترین معلمان مدارس غیردولتی که میانگین پنج تا ده سال سابقه کار داشتند در آموزش و پرورش استخدام شدند و اینها حرفه‌ای بودند. قریب به سه هزار نفر از فارغ التحصیلان پیشین دانشگاه‌ها که به عنوان نیروی خرید خدمات که بین یک تا ۱۰ سال بود خدمت می‌کردند استخدام شدند. از نیروهای نهضتی که سال‌های منتظر بودند استخدام شوند ولی مسیر آنها بسته شده بود از مسیر آزمون‌های ما استخدام شدند. بنابراین صلاحیت حرفه‌ای به حد قابل توجهی در کار مورد تاکید بوده است. به علاوه اینکه امسال اداره استخدامی یک کف نمره گذاشت که آن کف نمره معادل کسب یک رتبه در قانون رتبه بندی است. بنابراین من معتقدم بهترین معلمانی که می‌شد انتخاب کرد معلمان سال ۱۴۰۲ بودند. هم از این جهت که از جمعیت وسیعی انتخاب شدند و هم از این جهت که امسال نظام سنجش صلاحیت حاصل یک کار حرفه‌ای و چند ساعته بوده است. همچنین مطلوب ما این است که افراد یک سال فراتر هم آموزش ببینند الان این موضوع هم رها نشده است و تمام این معلمانی که اکنون معلمی می‌کننند در حال گذراندن دوره‌های معلمی هستند و اگر این دوره را نبینند اصلا استخدام آنها قطعی نخواهد شد.
آیا این رویه درست است که یک معلم همزمان که در حال آموزش دیدن است و آموزش او تکمیل نشده، بخواهد یک کلاس درس را مدیریت کند؟
مطلوب این است که اینطور نباشد به همین خاطر در سال ۱۴۰۳ استخدام‌ها که وسیع هم خواهد بود از هم اکنون فرآیند برنامه ریزی‌اش آغاز شده و پیش بینی و اهتمام ما و سازمان امور استخدامی این است که این طرف سال آزمون بگیریم و تا قبل از ماه مبارک رمضان کار را تمام کنیم و معلمان را تا ۷۰۰ ساعت آموزش بدهیم و سپس به کلاس درس بفرستیم. این اقدام در یک دهه گذشته بی‌سابقه است که معلمان بیش از کلاس رفتن آموزش حرفه‌ای ببیند.
این حرف اگر شیوه آموزش را درست نکرده بودیم واقعا اشکال جدی داشت، اما اصل آن قابل توجه است و نباید اینطور باشد ولی شیوه سنجش و کشف استعداد آن معلم به گونه‌ای بود که از بابت داشتن صلاحیت حرفه‌ای و تخصصی اطمینان نسبی و قابل قبولی برای ما وجود دارد.
بحث مهارت‌های زندگی و آموزش‌های گروهی در مدارس ما بسیار مهم است. روز بدون کیف و کتاب یکی از برنامه‌هایی که است که در آن دانش آموزان می‌توانند فعالیت‌های گروهی و مشارکت را بیاموزند. این موضوع چقدر مورد اهمیت شماست؟
بخشنامه این امر در حال نهایی شدن است . اما من از همه مدیران مدارس خواستم که این کار را شروع کنند و استان‌ها هم این کار را شروع کرده‌اند. واقعیت این است که ما باید کاری کنیم که کیف و کتاب دانش آموزان در مدرسه باشد بعضی اوقات چند کیلو وزن کیف و کتاب برای یک دانش آموز اول ابتدایی می‌شود که بار بسیار سنگینی است و به قامت ظریف او بسیار آسیب می‌زند. بنابراین کاری که در روز بدون و کیف و کتاب اتفاق افتاد این است که ما موقعیت‌های جدید خلاقیت و یادگیری ایجاد کنیم به این معنا که دانش آموزان فرصتی پیدا می‌کنند که هم از یکدیگر بیاموزند و همچنین فرصتی پیدا می‌کنند که طبق ۶ ساحت مهم سند تحول بنیادین با هم به صورت گروهی کار کنند این گمشده ماست. روز بدون کیف و کتاب فرصتی ایجاد می‌کند که خانواده‌ها یک روز را در کنار فرزند خود در مدرسه باشند، مادر بزرگ‌ها و پدر بزرگ‌ها به مدرسه بیایند. بچه‌ها یک روز به شکل عادی در مدرسه زندگی کنند اگر چه در روزهای دیگر هم در مدرسه زندگی می‌کنند اما در این روز خاص بدون کیف و کتاب هستند. در روز بدون کیف و کتاب ساحت زیستی بدنی، هویت، ساحت تربیت فناورانه آنها مورد توجه قرار می‌گیرد. دانش آموزان در این روز یاد می‌گیرند با وسایلی که در اختیار دارند یک خلاقیتی به خرج دهند مثلا من در یک مدرسه دیدم که دانش آموزان با کمک معلم غذا و نان پختند. این کارها جز فرهنگ و زیست بوم ماست و ما فرهنگ بسیارغنی داریم باید بچه‌ها با این فرهنگ آشنا شوند، تنها بخشی از این فرهنگ در کتاب‌های درسی است و ما بقی آن باید از طریق تعامل و زیست جمعی حاصل می‌شود یعنی خانواده‌ها، پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها در روز بدون کتاب در کنار بچه‌ها باشند. در روز بدون کیف و کتاب معلم و والدین باید باهم استعداد کشف نشده دانش آموزان را بشناسند. یکی از وظایف معلمان کشف استعداد دانش آموزان است به همین خاطر است که نظام دوری مورد تاکید ماست. نظام دوری می‌گوید در سه سال اول دانش آموز یک معلم داشته باشد تا استعدادهای او کشف شود در انتها باید معلم به والدین دانش آموز بگوید چه استعدادی دارد.
فعلا ۶۴۰ مدرسه در کشور نظام دوری را اجرا می‌کند و بعد انشالله فراگیر خواهد شد. بنابراین روز بدون کیف و کتاب که روز شادمانی دانش آموزان است تقویت خواهد شد و باید برای آن برنامه ریزی شود تا شش ساحت سند تحول در آن اجرا شود.
ما اکنون در آموزش و پرورش با نسل متفاوتی از دانش آموزان مواجه هستیم که با دانش آموزان دهه‌های قبل تفاوت دارند و بعضا آسیب‌های اجتماعی در کمین آنهاست، آموزش و پرورش چه کاری می‌تواند کند که تا این آسیب‌ها کمتر باشد؟ آموزش و پرورش به خودی خود آسیبی ندارد، بلکه آموزش و پرورش مقابل آسیب می‌ایستد. برنامه ملی آموزش وپرورش به این موضوع توجه کرده ست در نماد (نظام مقابله با آسیب‌های اجتماعی دانش آموزان) در این دولت به ویژه سال ۱۴۰۲ وارد برنامه توسعه هفتم کشور شده است در نماد اعتلاف ملی برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی دانش آموزان و برای حفظ سلامتی دانش آموزان از همه مطالبه خواهد کرد. دستور رئیس جمهور است که آسیب‌های اجتماعی که دانش آموز را تهدید می‌کند شناسایی و همه به حل آن کمک کنند.
این اعتماد بین معلم، مشاور، والدین و دانش آموز به وجود آمده است که اگر آسیبی دانش آموز را تهدید کرد همه به یاری دانش آموز بیایند. زیرا این مشکل عدم بروز مشکلات در افراد وجود دارد و باید کمک کنیم که دانش آموز مسائل خود را بروز دهند. دوم غربالگری باید انجام شود در این دولت پنج میلیون و هفتصد هزار دانش آموز غربالگری شدند. از این آمار دانش آموزان که در معرض هرگونه آسیب بوده‌اند شناسایی و به مراکز مشاوره معرفی شدند. ما این دولت را با ۳۲ مرکز مشاوره شروع کردیم و امروز حدود ۷۰۰ مراکز ایجاد شده است.
در این مدت انجمن‌های اولیا و مربیان بسیار مهم بوده‌اند که متاسفانه به سمت تعطیلی رفته بود. انجمن اولیا و مربیان قابل تعطیل کردن نیست اما ساختار آن ضعیف شده بود و باید تقویت شود. نکته بعدی که بسیار مهم است این است که دانش آموز در مدرسه فضایی برای برنامه بین درسی مفید و سودمند پیدا کنند. برنامه ملی فراگیر پرورشی که ابلاغ شد دارای پنج ضلع با نام‌های امید، ایمان، خودباوری و خردورزی، نشاط و هویت است. و چندین برنامه طی آن به مدارس پیشنهاد شده است. همچنین سامانه‌ای به نام نورینو داریم که می‌گوید که هرکدام از دانش آموزان در کدام کنش فرهنگی، تربیتی، اجتماعی، هویتی اعتقادی کارآفرینی و اقتصادی کنشگری داشته باشد. زمینه‌ای فراهم شده که اولیا در زمینه‌هایی مانند اردوی دانش آموزی به کمک دانش آموزان آمده‌اند. در تابستان امسال و سال تحصیلی که گذشت قریب به ۱۴ و نیم میلیون نفر از دانش آموزان توسط مدارس به اردو رفته‌اند. مثلا اردوگاه شهید باهنر در تابستان تمام ساعاتش پر بوده است. وقتی اردوگاه‌ها در کشور فعال شوند زمینه‌های بروز آسیب را کمتر می‌کنند.
با نهادهایی که مرتبط با موضوع هستند مانند ستاد مبارزه با مواد مخدری کار جدی می‌کنیم که موضوع آسیب مواد مخدر جدید که دانش آموزان را تهدید می‌کند را به دانش آموزان درس بدهند. ما باید در این مساله کنشگری فعالی در این خصوص و خصوصا در کارهای فرهنگی و هنری داشته باشیم. اینکه جشنواره فردا در این زمینه برگزار می‌شود و بیش از ۴ و نیم میلیون دانش آموز در شرکت می‌کند این نشان می‌دهد که ما درست حرکت کرده‌ایم البته کاستی‌ها بسیار زیاد است. مسیر سلامت کشور و جامعه از مدرسه‌ها می‌گذرد. وزارت ارشاد، وزارت بهداشت، وزارت صمت، وزارت کشاورزی، وزارت کار باید همه به مدرسه بیایند، چرا دانش آموز باید از مدرسه به جای دیگر برود تا بیاموزد بلکه همه دستگاه‌ها باید به مدرسه بیایند.
یک کار مهم دیگری که تربیت بدنی و سلامت انجام داد این بود که بیش از دو هزار و ۱۰۰ فضای ورزشی درون مدرسه‌ای در دو سال تحت عنوان طرح شهید سلیمانی اجرا شد. که بیش از هزار مورد آنها چمن مصنوعی است، ما در برخی از استان‌ها در این چهل سال گذشته ۵ زمین چمن مصنوعی داشتیم ولی در این مدت کوتاه توانستیم در همان استان‌ها ۳۰ زمین چمن مصنوعی احداث کنیم.
موضوع غربالگری سلامت بچه و کاری که با وزارت بهداشت شروع کردیم بسیار مهم است. این دولت، دولت اعتلاف‌های درون وزارت خانه‌ای برای اهداف بزرگ است. ما و وزارت بهداشت درباره سلامت و کیفیت سلامت دانش آموزان باهم توافق کردیم. همچنین با وزارت ورزش به زودی توافقی در حوزه تربیت بدنی خواهیم داشت. با وزارت اقتصاد در زمینه مشارکت برای ساخت مدرسه و هم سواد مالی توافقی خواهیم داشت. ما با وزارت کشاورزی فعلا برای طرح یک میلیارد درخت کاری را شروع کرده‌ایم . این ادراک که اصلی‌ترین اولویت آینده کشور، آموزش و پرورش است رفته رفته در دولت شکل می‌گیرد. در مجلس هم اگر شکل بگیرد ما مطمئنیم با سرعتی بیش از این وضعی که در آموزش و پرورش وجود دارد می‌توانیم آموزش و پرورش را به نقطه اعتلای‌اش برسانیم.
نکته مهم این است که چاره اصلی حل مشکلات هماهنگی، انسجام و یکپارچگی درون آموزش و پرورش و میان آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌هاست، این دولت هم در این مورد می‌کوشد.
شهادت می‌دهم رئیس جمهور یک تنه این موضوع هماهنگی اجزای دولت برای اهداف نظام را مدیریت می‌کند. وی تاکید می‌کند در دولت هر اختلافی دارید بدون هیچ ملاحظه‌ای بیان کنید ولی وقتی از اینجا بیرون رفتید اختلافات را فراموش کنید. من خودم اثر آن را می‌بینم. این هشت ماه را با هشت سال پیش مقایسه کنید. ببینید چند اعتلاف، چند کار بزرگ برای دانش آموزان و آموزش و پرورش کشور انجام شده است. ما سرنوشت دانش آموزان خود را به سه ساعت کنکور سپرده بودیم ولی امروز دانش آموزان ما از پایه دهم در حال برنامه ریزی برای کنکور هستند.
امسال امتحان نهایی هم برگزار شد و حتی یک مورد مشکل پیش نیامد کار خوب در کشور در گرو انجام وظیفه همه است.
اصل تربیت به عهده پدر و مادر است. اینکه والدین به کمک مدرسه بیایند مهم است به این دلیل که احیای نقش خانواده یکی از کلید واژه‌های این دولت است. کارهایی که در این دولت شده نشان دهنده اهتمام او به این است که کار می‌کند. همچنین نشان می‌دهد در گذشته چه بوده‌ایم؟ این دولت ایران را به کارخانه مدرسه سازی تبدیل کرد، ۵ هزار و ۸۰۶ مدرسه در دو سال یا تکمیل و تجهیز و یا ساخته شدند. این دولت سنت مدرسه سازی در سه ماه را راه انداخت این دولت کاری که کرد که مردمی سازی از مجرای مدرسه سازی به اوج خود رسید. این دولت در یک سال به تنهایی۷۰ هزار نفر در نیمه اول ۱۴۰۲ استخدام کرد، ۷۰ هزار نفر معادل نیروهای ۴، ۵ وزارت‌خانه است. البته کسری زیادی تحویل ما داده شده است که امیدواریم با کسری زیادی به دولت بعدی تحویل ندهیم.
منبع