به گزارش اداره اطلاع رسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش استان گیلان، یکی از مسائل مهمی که والدین در تربیت کودکان باید به آن اهمیت بسیاری دهند، آموزش مستقیم و غیر مستقیم تحمل شکست است. همیشه در هر بازی برد و باخت وجود دارد، اما متأسفانه بعضی افراد بعد از باختن، کنترل خود را از دست داده و عصبی می‌شوند. این افراد معمولأ تحمل شکست را ندارند چرا که از کودکی نیاموخته‌اند که چگونه با شکست روبه‌رو شوند و احساسات خود را کنترل کنند.

اجازه دهید کودکانتان شکست را تجربه کنند
متأسفانه اکثر والدین هنگام شکست خوردن کودکانشان به آن‌ها می‌گویند که هرگز گریه نکنند و ناراحتی و ضعف خود را نشان ندهند، در حالی که این یکی از آموزش‌های غلط والدین در برخورد با شکست در کودکانشان است. در این شرایط والدین باید به فرزندانشان اجازه دهند بعد از شکست خود را به طور کامل از نظر عاطفی تخلیه کنند و به روش‌های درستی به احساساتشان پاسخ دهند. بعد از آرام شدن کودکتان با او درباره‌ گذشته و تجربه‌های شکستی که داشته صحبت کنید و از او بخواهید از شکست‌هایش عبرت بگیرد و متوجه اشتباهات کارش شود. باید به فرزندانتان بیاموزید شجاعانه با حوادث گذشته روبه‌رو شوند و هرگز از واقعیت‌ها فرار نکنند.

اگر فرزند شما در انجام کاری عمل‌کرد خوبی ندارد هرگز او را سرزنش نکنید، به دنبال کارهایی باشید که او در انجامشان عمل‌کرد متوسط و بالایی دارد و سپس کودکتان را برای انجام آن‌ها تشویق کنید تا انگیزه‌ او را برای تلاش بیشتر کنید. به کودکتان بگویید هرگز از شکست خوردن نترسد چرا که اکثر افراد موفق بعد از تحمل شکست‌های فراوان به موفقیت‌های بسیار زیادی رسیده‌اند و این شکست‌ها می‌تواند زمینه‌ای برای پیروزی‌های بعدی او باشند.

چگونه مفهوم شکست و پیروزی را به کودکان بیاموزیم؟
والدین نقش بسیار مهمی در القای مفهوم شکست و پیروزی در کودکان دارند. اکثر والدین کودکانشان را هنگام پیروزی تشویق و هنگام شکست سرزنش می‌کنند. این کار باعث می‌شود که کودک متوجه شود شکست و پیروزی دو رکن اصلی حین بازی است که شکست باعث حس انزجار و نفرت در کودک می‌شود. هم‌چنین موجب می‌شود کودکان برای رسیدن به پیروزی تلاش کاذبی داشته باشند چرا که ممکن است در آن بازی هیچ استعدادی نداشته باشند و به تدریج انگیزه‌ خود را از دست می‌دهند.
متأسفانه بعضی از والدین کمال‌گرا انتظارات بیش از حدی از کودکان خود دارند و توقع دارند که آن‌ها همه‌ کارهایشان را به نحو احسن انجام دهند و در همه‌ زمینه‌ها موفق باشند. این طرز تفکر والدین باعث می‌شود کودکان فقط برای تأیید والدینشان تلاش کنند و شکست در بازی و انجام کارها را پایان همه چیز بدانند، در حالی که شکست پایان کار نیست بلکه می‌تواند شروع یک موفقیت بزرگ باشد. والدین باید با توجه به استعدادها و توانایی‌های فرزندانشان از آن‌ها انتظار داشته باشند و هرگز کودکان خود را برای شکست سرزنش نکنند و به آن‌ها دل‌داری دهند و بگویند بازی تمام نشده و هم‌چنان فرصت برای پیروزی وجود دارد.

هنگام بازی با کودکان برنده شویم یا بازنده؟
به این موضوع دقت کنید که تک تک حرف‌های شما روی کودکانتان تأثیر بسیار زیادی می‌گذارد بنابراین در نوع صحبت کردن و حتی جملاتی که استفاده می‌کنید بسیار دقت کنید. هرگز از جملاتی مانند: « بازنده به هیچ دردی نمی‌خورد » یا « شرط می‌بندم که می‌توانم قبل از تو این کار را تمام کنم » و امثال این جملات که بار منفی دارند استفاده نکنید.

نحوه‌ برخورد والدین و دیگر بزرگ‌سالان هنگام بازی با کودکان بسیار حائز اهمیت است زیرا با یک جمله و رفتار اشتباه موجب ناامیدی فرزندان می‌شوید و هم‌چنین ممکن است از حرف‌ها و رفتارهای شما برداشت‌های غلطی داشته باشند. گاهی اوقات لازم است در بازی با کودکان اجازه دهید شکست بخورند تا در کانون گرم خانواده شکست را تجربه کنند. یادتان نرود این باور را در ذهن فرزندانتان ایجاد کنید که در صورت شکست در بازی یا انجام کارها شما باز هم آن‌ها را دوست دارید و از علاقه‌ شما به فرزندتان کم نمی‌شود.
درست است کسی شکست را دوست ندارد و ناراحت شدن در اثر شکست یک امر کاملأ طبیعی است ولی زمانی که کودکتان شکست می‌خورد برای ناراحتی او ارزش قائل شوید و درباره‌ جنبه‌های مثبت و لذت‌هایی که حین بازی برده است با او صحبت کنید و با این کار به فرزندتان کمک کنید تا از این مرحله به راحتی گذر کند. از مقایسه کردن کودکتان با خواهر یا برادر بزرگ‌ترش خودداری کنید چرا که با این کار موجب سرکوب او می‌شوید و انگیزه‌ تلاش کردن را از فرزندتان می‌گیرید.
سعی کنید از جملاتی که باعث ارزش دادن به شکست کودکتان می‌شود استفاده کنید. به عنوان مثال می‌توانید از جملاتی مانند: « آرش، اولین بار است که این بازی را انجام می دهد »  یا « سارا کوچک‌ترین بازیکن این تیم است » ؛ استفاده کنید. این‌گونه جملات موجب ایجاد حس بهتری در کودکان شکست خورده می‌شود.

سخن آخر
زمانی که کودک شما با شکست مواجه می‌شود از او بخواهید شکست خود را بررسی کند و دلیل آن را بفهمد، زیرا بازبینی شکست یک امر بسیار ضروری برای جلوگیری از تکرار آن است. با این حال اکثر افرادی که با شکست روبه‌رو می‌شوند تمایلی به مرور تجربیات خود ندارد و احتمالأ دلیل این امر ناراحتی از یادآوری شکست‌هاست. در نتیجه اگر متوجه شدید کودک شما در مرور تجربه‌های شکست خود مقاومت زیادی می‌کند بهتر است در زمینه‌ مدیریت هیجانات ناخوشایند با او کار کنید.

منبع