به گزارش مركز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، مهدی باقریان در راستای اجرایی شدن راهكار 6-5 سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مبنی بر تنظيم و اجراي برنامه جامع كارآفريني و مهارت آموزي براي تمام دوره‌هاي تحصيلي به ويژه دانش‌آموزان‌ دوره متوسطه تا پايان برنامه پنجم توسعه در برنامه درسي و آموزشي گفت: از سال ۱۳۹۰ و با اجرای ساختار 3-3-6 در راستای اسناد تحولی آموزش و پرورش بویژه سند برنامه درسی ملی، به طور روشن و مشخص انتظارات در حوزه مهارت‌آموزي در دوره‌های تحصیلی بیان شده است، بر همین اساس سازمان پژوهش به عنوان متولي برنامه‌هاي درسي نظام رسمي آموزش و پرورش، از طریق محتواي برنامه‌هاي درسي همه حوزه‌های تربيت و يادگيري بویژه حوزه تربیت و يادگيري کار و فناوری که معطوف به مهارت آموزي دانش‌آموزان است، به این امر پرداخته است.

وی گفت: در مهارت‌آموزی دو تقسیم‌بندی کلی وجود دارد که همواره مورد توجه قرار می‌گیرد؛ یکی از اين تقسم‌بندي‎ها، مهارت‌هاي پایه و ابتدایی است که از دوره پیش‌دبستانی در برنامه آموزش عمومی اجرا می‌شود و دیگری آموزش مهارت‌ها با رویکرد انتخاب شغل و کسب و کار در آینده كه از دوره متوسطه شروع مي‌شود.

مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی در معرفی مهارت‌های بخش اول؛ از تفکر، ادراک، شناخت حواس، نوشتن، خواندن، حساب کردن نام برد که خود انبوهی از مولفه‌ها را در بر مي‌گيرد. وي در ادامه گفت: در سطوح بالاتر نیز تبدیل ایده به محصول در هر حیطه‌ای مورد توجه مي‌باشد و به صورت جداگانه ذیل یکی از دروس آموزش داده می‌شوند. بعضی مهارت‌ها مثل مهارت‌های تربیت بدنی نیز فیزیکی و بدنی هستند.  در لایه‌های بالاتر نیز مهارت‌های ارتباطی، تفکر، مهارت‌های تخصصی - موضوعی و … در دستور كار قرار دارد.

باقریان با اشاره به اینکه هر فعالیتی در کتاب‌های درسی دارای یک جنبه مهارتی است که می‌تواند یا از جنس کشف و درک مفهوم باشد یا بکارگیری مطلب، یا حل مسئله و یا اینکه ترکیبی از همه موارد، به معرفی دسته دوم مهارت‌آموزی پرداخت که در امتداد بخش اول حائز اهمیت است و افزود: مهارت‌های کار تیمی، ارزیابی، بازبینی، انتخاب، نقد و تحلیل، تولید ایده از جمله مهارت‌های این دسته هستند.

مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه در خصوص حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری که در سند برنامه درسی ملی به عنوان یک حوزه مستقل تربيت و يادگيري در نظر گرفته شده، گفت: از نگاه برنامه درسی ملی، این حوزه دارای سه ماموریت اصلی است تا شرایط را برای کسب مهارت‌های متنوع عملی توسط دانش‌آموزان‌ مهیا کند که می‌بایست با توجه به علاقه امروز دانش‌آموزان‌ و نیاز فردای آنها باشد.

وی گفت: در سند برنامه درسی ملی علاوه بر اینکه کسب مهارت‌های عملی مورد انتظار است، بر کسب شایستگی‌های مرتبط با فناوری دیجیتال هم تاکید شده است. ضمن اینکه با توجه به فراحوزه بودن درس کار و فناوری، شایستگی‌های مرتبط با علوم مختلف و وابسته مثل دروس ریاضی، علوم تجربی، هنر و... نیز مورد توجه قرار گرفته است.

اجرای آموزش شایستگی‌های کار و فناورانه از پایه اول ابتدایی تا پایه نهم متوسطه

باقریان گفت: با اجرایی شدن نظام ۳-۳-۶، حوزه تربيت و يادگيري کار و فناوری توليدات خود را از پایه ششم ابتدایی شروع کرد و هر ساله به ترتیب به یک پایه بالاتر و یک پایه پایین‌تر تسری یافت و در حال حاضر برنامه آموزش شایستگی‌های کار و فناورانه از پایه اول ابتدایی تا پایه نهم متوسطه (دوره آموزش عمومی) در حال اجراست، همچنین بر اساس سند برنامه درسي ملي، بر تهیه محتوای مهارت آموزی برای معلمان پایه اول تا سوم (دوره اول) ابتدایی تاکید شده است تا معلم با توجه به شرایط و امکانات، از بین این مهارت‌ها مواردی را انتخاب کند و به دانش‌آموزان آموزش دهد.

مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه در ادامه گفت:  در برنامه‌ریزی آموزشی دوره اول ابتدایی، ساعتی به آموزش این شایستگی‌ها توسط معلم به دانش‌آموز در نظر گرفته شده است که این مورد هم‌اکنون در مدارس بخش بین‌الملل در حال اجراست. همچینن در سند برنامه درسي ملي تاکید شده تا برای دانش‌آموزان پایه چهارم تا ششم (دوره دوم) ابتدایی و پایه هفتم تا نهم (دوره اول متوسطه) نیز کتاب کار و فناوری طراحی و تدوین شود و در حال حاضر این کتاب برای پایه ششم تا نهم تالیف و در چرخه نظام آموزشی قرار گرفته است.

وی افزود: از دیگر موارد تاکید شده در سند برنامه درسی ملی، وجود تنوع در آموزش مهارت‌های مختلف است تا به هر دانش‌آموز با توجه به بوم محل زندگی و علاقه‌مندی‌هایش حق انتخاب فراگیری مهارت‌ها را بدهد. در کتاب‌هاي درسی حرفه و فن نظام قدیم، تعدادی مهارت گنجانده شده بود که همه دانش‌آموزان‌ می‌بایست به صورت یکپارچه تمامی آنها را فرا می‌گرفتند و حق انتخابی برای او در نظر گرفته نشده بود اما در حال حاضر به دلیل وجود تنوع مهارت‌ها این حق برای دانش‌آموز فراهم شده است.

حق انتخاب برای کسب مهارت دانش‌آموزان فراهم است

باقریان با اشاره به مهارت‌های آموزشی کتاب کار و فناوری گفت: در کتاب کار و فناوری پايه ششم  ۱۴  و در كتاب‌هاي كار و فناوري دوره اول متوسطه 15 مهارت آموزشی گنجانده شده که دو مهارت آن به انتخاب معلم و با توجه به شرایط، امکانات در نیمسال اول و دو مهارت نیز در نیمسال دوم آموزش داده می‌شود. از سه سال پیش تا به حال، تنوع مهارت‌های مختلف و تلفیق مهارت‌ها با سایر حوزه‌ها نیز وارد کتاب‌هاي درسی نو نگاشت اين حوزه شده است که در حال حاضر برای پایه ششم تا هشتم در مرحله اجرای آزمایشی است و کتاب پایه نهم نیز تا سال آینده تالیف خواهد شد.

این مقام مسئول تاکید کرد: در کنار تغییر محتوای کتب درسی، هم اکنون بسته آموزشی شامل: کتاب درسی، کتاب معلم و نرم‌افزارهاي آموزشي نیز عرضه شده است. حدود سه هزار دقیقه فیلم آموزشی از آموزش مهارت‌های مختلف در قالب رمزینه‌های سریع پاسخ در کتب درسی کار و فناوری نیز موجود است و چنانچه دانش‌آموزي علاقه‌مند به یادگیری مهارت‌های بیشتری باشد، می‌تواند با استفاده از بسته یادگیری که در اختیار وی قرار گرفته، به صورت خودخوان و با کمک اولیا سایر مهارت‌ها را نیز فرا بگیرد. علاوه بر این، در کنار آموزش هر مهارت تعدادی پروژه هم معرفی شده است که باز هم حق انتخاب از بین آنها برای دانش‌آموز با توجه به شرایط و علاقه‌مندی وی محفوظ است. حتی در برنامه‌ریزی درسی دیده شده است که چنانچه دانش‌آموز تمایل داشت، بتواند مهارت و پروژه‌ای خارج از کتاب درسی را با توجه به علاقه، استعداد و بوم محلی خود آموزش ببیند و اجرا کند.

باقریان گفت: به دلیل لزوم آگاهی و انتخاب مسیر شغلی و کمک به انتخاب بهتر دانش‌آموزان‌ در این موضوع مهم، درسی با موضوع شغل و مسیر زندگی برای آشنایی بیشتر دانش‌آموزان‌ با کسب و کار، انواع مشاغل و ویژگی‌های آنها، هدایت تحصیلی و شغلی و... در کتاب درسی کار و فناوری پایه هفتم گنجانده شده است.

مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های ‌درسی دوره ابتدایی و متوسطه در پايان در خصوص چالش‏هاي حوزه مهارت‌آموزي در دوره‌هاي تحصيلي  نيز گفت:  به اعتقاد ما بحث مهارت‌آموزي كمبودها و خلاهاي زيادي در برنامه‌هاي درسي نظام رسمي آموزش و پرورش دارد. براي مرتفع كردن اين خلاها و كمبودها هم در عرصه تلفيق با حوزه‎هاي موضوعي و هم در اختصاص ساعت به امر مهارت‌آموزي نيازمند بازآرايي در برنامه‎هاي درسي مي‌باشد.

از چالش‌های ديگر مهارت‌آموزي در دوره‌هاي تحصيلي و آموزش مهارت‌های عملی بسته تربيت و يادگيري کار و فناوری، عدم تأمين اعتبار براي تهيه و تجهیز مدارس و تامین لوازم مورد نیاز جهت آموزش این مهارت‌هاست که امید است با پیگیری ریاست محترم جمهور و مسئولین امر در همه دستگاه‌هاي مرتبط با تعليم و تربيت بویژه بخش‌های ذیربط در وزارت آموزش و پرورش نسبت به در اختیار قرار دادن امکانات و ملزومات بسته تربیت و یادگیری مهارت آموزي جهت تحقق اهداف و رویکرد اسناد تحولی نظام آموزش و پرورش و حوزه تربيت و يادگيري كار و فناوري اقدامات موثری صورت پذیرد.