برشی در تعلیم و تربیت شش‌وجهی و مبانی فلسفی آن از منظر مقام معظم رهبری
به گزارش اداره اطلاع رسانی وروابط عمومی آموزش و پرورش قم، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین درودی، معاون ستاد همکاری های آموش و پرورش و حوزه علمیه در یادداشتی به بررسی «تعلیم و تربیت شش وجهی و مبانی فلسفی آن از منظر امام خامنه‌ای» پرداخته است که مشروح آن را در ذیل می‌خوانیم؛
بسم الله الرحمن الرحیم
پیشگیری و درمان از تکوین و تأسیس رذایل اخلاقی در مدارس و جامعه مدنی با تقدم بخشی به ساحت اعتقادی و عبادی؛ اخلاقی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش امکان پذیر است.
تربیت رسمی و عمومی متوقف بر نظارت فرآیند خودشناسی و خداشناسی اشخاص است زیرا که ایمان به جهان واپسین و باور به معاد بعد از مرگ و از همه با اهمیت تر نبوت یا همان سبک زندگی دینی پاسخگو را باید در خود داشته باشد؛ از همین رو انتخاب آگاهانه و اختیاری تنها نماینده دین حقیقی ناب است؛ اگر مقید بودن و تعهد داشتن اختیاری به احکام الهی و ارزش‌هایی که در نظام معیار دین و اصول و آداب اخلاقی آن خود نمایی می کند در مسیر همه شئون زندگی انسان بر اساس نظام دینی؛ درک و دریافت گردد مانند حفظ کرامت درونی، خویشتن‌داری در تکانه ها، تعدیل تمایلات طبیعی که توازن عواطف و کسب فضائل اخلاقی را برای تربیت روح دانش آموزان سهل و ساده می کند و همچنین نیازی که امروز بعد از ۴۵ سال انقلاب اسلامی شاهد و ناظر آن در کف مدارس و کوچه و خیابان ها می باشیم؛ نباید فراموش کرد که علت العلل تمام آفات و آسیب های اجتماعی جوانان و خانواده ها هم سطح سازی این ساحت سند تحول و گاهی در اولویت دوم قرار دادن آن با دیگر ساحت های آموزشی می باشد؛ اما این اهـداف ساحـت اعتقادی؛ عبادی؛ اخلاقی است که رسالت درمانگری پذیرش آزادانه و آگاهانه را در دین اسلام در فضای مورد نیاز خودش به نمایش می گذارد تا ارتقـای ابعـاد معنـویِ خـویش و دیگـران در دانش آموزان و دانشجویان بدانجا برسد که خودشناسی و دیگرشناسی را به عنوان یک مهارت معنایی پاسخگو به نیازهـا و محدودیت‌های خویشتن و دیگران در اختیار داشته باشند، زیرا برای خودسازی و اصلاح دیگران باید از خود آغاز کرد و این آغاز در مدارس با مقدم داشتن ساحت اعتقادی؛ عبادی؛ اخلاقی، مؤثر و تغییر دهنده خواهد بود؛ این مهم را باید توجه داشت که در برنامه درسی مدارس و دانشگاهها برای نو سازی ابعاد فردی و اجتمـاعی جهت ایجاد سبک زندگـی شش وجهی که تمدن نوین آنرا می طلبد و همچنین آسیب های اجتماعی بدون آن قدرت پیشگیری و درمان نخواهد داشت مگر با تقدم بخشی به ساحت اعتقادی؛ عبادی و اخلاقی سند تحول بنیادین که تنها راه برون رفت است.
اکنون به دیدگاه مقام عظمای ولایت پیرامون ساحت اعتقادی؛ عبادی؛ اخلاقی در زیر می پردازیم.
ویژگیهایی یک دانش آموز تراز
۱- از مدار فطر خارج نشدن ۲- محوریت دادن به عقل ۳- مشـارکت تکمیل ساز ۴- توان انعـطاف‌پذیری ۵- فعـالیت منطقی ۶- تشخیص مشکل از مسئـله ۷- گزیز از تک بعدی شدن ۸- تاب آوری برای مفاهیم دینی ۹- پایبندی به ارزش های دینی ۱۰- دوستی با قرآن ۱۱- ترکیب زندگی با دستورات قرآن ۱۲- لذت از راست گویی به بزرگ ترها ۱۳- الگو طلبی از انسان کامل ۱۴- ترکیب سیاست با دیانت
تقدم ساحت اعتقادی؛ عبادی و اخلاقی سند تحول بر دیگر ساحت های آن از منظر مقام معظم رهبری با ۲۷ کلید واژه
( شغل انبیاء - حقیقت قرآنی - کار انبیاء - نجات بشریّت- بچه‌های متدین- جامعه‌ی انسانیِ برتر و والاتر- محور آموزش- همه آفرینش- خصوصیّات اخلاقی خوب- معلومات خوب - فکر کردن -استقلال رأی- آینده سازی- تشکیل هویت- نقش خانواده- هویّت مستقلّ ملّی و دینی- مفاهیم جریان‌ساز و عمل‌ساز- هویّت مستقل و با عزّت- نفوذ معلمی- تأثیر روحیِ معلم بر متعلم- دانش و فرزانگی- شوق به دانستن- استقلال و علم‌طلبی- آبروی یک کشور- معلمان پایه‌ریز تمدّن نوین- تکریم معلم و حرفه‌ی تعلیم در جامعه- مدیون معلم- معلمی یعنی تأثیرگذاری- جامعه و قدر معلّم) ۱- امام (رضوان‌الله‌علیه) فرمودند «معلّمی شغل انبیا است»؛ این فقط یک شعار دل‌خوش‌کن نیست؛ این یک حقیقت قرآنی است. ۱۹/۰۲/۱۳۹۷
۲- این که گفته میشود معلّم کار انبیا را میکند، برویم در عمق این حرف؛ این حرف یعنی چه؟ یُزَکّیهِم وَ یُعَلِّمُهُمُ الکِتبَ وَ الحِکمَة؛ کار انبیا این است؛ کار انبیا نجات بشریّت است و ایجاد یک جامعه‌ی انسانیِ برتر و والاتر است، «معلّم، شاغلِ شغل انبیا است» ۱۶/۰۲/۱۳۹۴
۳- در جامعه‌ای که بر محور آموزش می‌چرخد، معلّم مرکز آن دایره و محور آن حرکت است. ۰۹/۰۲/۱۳۷۱
۴- اگر همه آفرینش به معلّم درود میفرستند، برای این است که معلّم، علم را در اختیار متعلّم میگذارد. ۰۹/۰۲/۱۳۷۱
۵- معلّم، یعنی آن کسی‌که می‌تواند خصوصیّات اخلاقی خوب را در بچه پرورش دهد؛ معلومات خوب را؛ فکر کردن را؛ استقلال رأی را به کودک بیاموزد. ۱۵/۰۲/۱۳۷۸
۶- معلمان با قناعت آینده سازی می کنند، رنج تربیت جوان و نوجوان را با نجابت، با صبر و سکون بر عهده میگیرند. ۱۳/۰۲/۱۳۹۵
۷- تشکیل هویت نسل جدید به دست معلم است؛ نقشی پررنگ‌تر از نقش خانواده و پدر و مادر. ۱۲/۰۲/۱۳۸۴
۸- ما چگونه نسلی میخواهیم؟ ما اوّل‌چیزی که لازم است برای دانش‌آموز خودمان در نظر بگیریم، این است که در او هویّت مستقلّ ملّی و دینی به وجود بیاوریم؛ این اوّلین چیز؛ هویّت مستقل و با عزّت. ۱۳/۰۲/۱۳۹۵
۹- ما باید شاخص های ممتاز و برجسته را در دانش‌آموزمان زنده کنیم. در او مفاهیم جریان‌ساز و عمل‌ساز را تولید کنیم و به راه بیندازیم و زنده کنیم؛ ایمان؛ اندیشه‌ورزی، یاد بگیرد فکر کند؛ مشارکت اجتماعی. اگرچنانچه توانستید این مفاهیم جریان‌ساز را در ذهن دانش‌آموزتان رسوخ بدهید، خدمت بزرگی به آینده‌ی کشورتان کرده‌اید. ۱۳/۰۲/۱۳۹۵
۱۰- شما معلمان میتوانید معلم دین و معلم اخلاق و پرورش‌دهنده‌ی اخلاق در دانش‌آموز خودتان باشید. از این مسئله غفلت نکنید که تربیت کردن هم جزو کار شماست؛ و چه بهتر که با نفوذ معلمی، با تأثیر روحیِ معلم بر متعلم یک نقطه‌ی روشن و نورانی‌ای در قلب دانش‌آموز باقی بگذارید. ۱۲/۰۲/۱۳۸۷
۱۱- بچه‌ها را متدین بار بیاورید. متدین بار آوردنِ بچه‌ها همان چیزی است که می‌تواند آینده‌ی این کشور را آباد کند. ۱۲/۰۲/۱۳۸۴
۱۲- همت معلمان باید این باشد که در آموزش و پرورش کسانی را تربیت کنید که اینها به حد لازمی از فرزانگی و دانائی و معلومات دست پیدا کنند که در هر جائی که انسانی مشغول کار هست، از این حد از دانش و فرزانگی برخوردار باشد. ۱۲/۰۲/۱۳۸۷
۱۳- تعلیم باید طوری باشد که ذهن را بسازد، مغز را فعال کند و در درجه‌ی اول، شوق به دانستن را در دل متعلم ایجاد نماید. ۲۶/۰۲/۱۳۸۱
۱۴- معلّمین عزیز! باید جوانان را بسازید. باید نوجوانان را با روحیه‌ی کار، استقلال و علم‌طلبی، پرورش دهید، نه با روحیه‌ی مدرک‌طلبی ۱۳/۰۲/۱۳۷۴
۱۵- قدرت و قوّت و اعتبار و آبروی یک کشور، بیش از همه‌چیز به نیروی انسانی آن کشور است. نیروی انسانی را چه‌کسی درست میکند؟ نیروی انسانی را چه‌کسی نقد میکند؟ چه‌کسی فعلیّت میبخشد؟ معلّم. ۱۷/۰۲/۱۳۹۶
۱۶- معلمان پایه‌ریز تمدّن نوین هستند؛ چون نیروی انسانیِ شایسته اگر نباشد، تمدّنی به وجود نخواهد آمد. ۱۱/۰۲/۱۳۹۸
۱۷- باید تکریم معلم و حرفه‌ی تعلیم در جامعه‌ی ما همگانی بشود، همه افتخار کنند به معلم بودن، همه افتخار کنند به اینکه به معلم سلام میکنند، احترام میکنند. ۱۷/۰۲/۱۳۹۳
۱۸- اگر فرهنگ اسلامی بر جامعه یی حاکم باشد، همه ی مردم باید خود را مدیون معلم بدانند. ۱۲/۰۲/۱۳۸۳
۱۹- منزلت معلمی فقط این نیست که یکی را تکریم و احترام کنند و دستش را ببوسند؛ منزلت معلمی یعنی تأثیرگذاری در روند تاریخی و مرزبندی فرهنگیِ یک ملت. اگر جامعه‌ی معلمان بتواند این کار را انجام دهد، منزلت معلمی حفظ شده. ۱۲/۰۲/۱۳۸۴
۲۰- خود جامعه‌ی معلّم، ارج و قرب و قدر این جایگاه را، این شغل را بداند و بعد، جامعه قدر معلّم را بداند و احترام و تکریم برای معلّم قائل بشود؛ و سپس مسئولان، این اهمّیّت را درک کنند ۱۷/۰۲/۱۳۹۶
منبع